Utopie i dystopie – Międzynarodowy Dzień Tańca z Kinem Tańca online

Po raz kolejny, w dużej części, musimy świętować Międzynarodowy Dzień Tańca online. Trwająca pandemia sprawiła, że artyści zaproponowali nam możliwość przeniesienia się wirtualnie na widownię lub pokazali swoje wcześniej zarejestrowane spektakle.

Również tegoroczna, wiosenna odsłona, Kina Tańca odbyła się w sieci. Tematem spajającym wybrane przez kuratorkę tej edycji, Reginę Lissowską-Postaremczak, filmy był – „Utopie/Dystopie”. Faktycznie w każdym z nich możemy obserwować bohaterów egzystujących w niezwykłych światach, balansujących na granicy jawy i snu; światach, które choć wydają się nam znajome, rządzą się innymi prawami: sposób komunikacji, relacje międzyludzkie, zasady społeczne są krzywym zwierciadłem naszej codzienności.

Przebywający długi czas w izolacji bohaterowie czeskiego filmu „Spoons” trafiają nagle do dziwnolasu[1], który z pozoru nie różni się niczym od typowego, sztucznie nasadzonego lasu mieszanego jakich pełno w Europie Środkowej, z tą różnicą, że można w nim natknąć się na pola dziko rosnących metalowych łyżek. Taką przestrzeń przemierzają dwie pary – ona i on. Dla jednej z nich łyżkobranie staje się punktem wyjścia do nawiązania bezpośredniego kontaktu, z początku niewerbalnego, zabawy i odkrywania cielesnej bliskości, do poznawania siebie nawzajem. Druga para dla odmiany posługuje się nieistniejącym językiem, który zrozumieć możemy jedynie znając kontekst, sytuację, w której ich obserwujemy oraz poprzez odczytywanie emocji z twarzy i mowy ciała aktorów.

„4 ~” to obraz, którego akcja również rozgrywa się w nierzeczywistej przestrzeni betonowego budynku pełnego schodów, ciasnych cel i klaustrofobicznych sal bez okien, oplecionego siecią stale działających kamer przemysłowych. To jedno z tych miejsc, w których czas przestaje płynąć i staje się wiecznością.

Twórcy „We no longer wait for the Barbarians” każą swoim bohaterom przemieszczać się pomiędzy opustoszałymi światami – jak bohaterowie filmów z gatunku mangi teleportują się podczas tanecznego pojedynku z pełnego kontenerów nabrzeża na teatralną scenę, czy do pałacowej sali.

Owa odmienność dotyczy również niejednokrotnie samego montażu obrazów, ich kolorystyki, czy sposobu prowadzenia filmowej narracji. Monochromatyczny 4 ~, cukierkowo-pastelowe „Cinderella Games”, czy przypominające kolorystykę filmów z lat 70-tych XX w. „Outopia” i „Tremble” wspaniale podkreślają fantastyczność światów i miejsc, w których rozgrywa się akcja. Zastosowanie montażu równoległego, czy skojarzeniowego oraz rewelacyjny tzw. reverse video w „Tremble”, dający widzowi wrażenie podglądania magicznej sztuczki, w której tancerze wykonują działania od końca do początku, potęgują jeszcze bardziej oniryczny, nieuchwytny charakter oglądanej fabuły.

Nie tylko wizje światów, ale i tematyka poruszana we wszystkich siedmiu obrazach balansuje pomiędzy futurystyczną wizją rzeczywistości a dystopijnymi lękami teraźniejszości. Jak będzie wyglądał nasz świat za kilka lat, kilkanaście lat? Czy będziemy zdani na bezwzględną dyktaturę niewidzialnego, kontrolującego każdy nasz ruch Wielkiego Brata, jak w Orwellowskiej wizji Rodrigo Rocha-Camposa z „4 ~”? Już teraz wielu ludzi owładnęła mania dążenia do nieosiągalnej perfekcji, sukcesu, którego nie da się zmierzyć żadną miarą. Tkwią oni w zamkniętym kole niekończących się prób robienia wszystkiego jak najlepiej, tak aby sięgnąć ideału. Czy podobnie jak bohaterka filmu zapłacą za to najwyższą cenę? I czy ich wysiłek zostanie w ogóle zauważony, czy nie staną się jedynie kolejnym numerem smutnej statystyki, a ich miejsce zastąpi kolejna osoba?

Być może nie wydarzy się nic tak dramatycznego, a my będziemy tkwić w poczuciu niemocy i wewnętrznego zawieszenia, malując swoje własne portrety beznadziejne, podobnie jak robią to performerki z grupy Herzt Haus w przeniesionym na ekran spektaklu o tym samym tytule. A może już to robimy?  Tak jak zmieniamy się my, tak zmienia się nasza percepcja świata i ludzi. Nasz mózg traktuje wspomnienia i czas wybiórczo. Czy zatem nasz portret to beznadziejny zlepek urywków pamięci? Czy jesteśmy w stanie sportretować obiektywnie samych siebie? Może nasza rzeczywistość to tylko portrety naszych słabości, kompleksów, obaw?

Czwarta odsłona tegorocznego programu Kina Tańca jest odbiciem coraz częściej pojawiających się w przestrzeni publicznej głosów gorzkiej refleksji nad otaczającą nas rzeczywistością oraz samym gatunkiem ludzkim i jego destrukcyjnym wpływem na środowisko naturalne, a także kondycją dzisiejszych społeczeństw. Zaprezentowane filmy to nie tylko galeria technik ruchu i środków artystycznego wyrazu, to zestawienie różnych punktów widzenia, tak niezwykłych jak niezwykli są ich twórcy.

[1] Dziwnolas – termin użyty przez reżyserkę filmu Janę Smokovą, dla opisu świata przedstawionego w dostępnej do obejrzenia wideo-prezentacji.

Kurator: Regina Lissowska-Postaremczak

Projekt: Centralna Scena Tańca w Warszawie edycja II

Organizator: Mazowiecki Instytut Kultury i Fundacja Artystyczna PERFORM

Projekt współfinansuje m.st. Warszawa

Patronem akcji tańczMY jest Instytut Muzyki i Tańca

Tremble

Director: Jessica Wright, Morgann Runacre-Temple

Choreographer: Jessica Wright, Morgann Runacre-Temple

Director of Photography: Matthias Pilz

Editor: Arttu Salmi

Sets: Ursula Cleary

Producer: David Brown, Tony Currie

Production Company: Scottish Ballet (Scotland)

4 ~

Director: Rodrigo Rocha-Campos

Writer: Rodrigo Rocha-Campos

Producer: Rodrigo Rocha-Campos

Key Cast: Felicia Lau, Erika Mitsuhashi, Mahaila Patterson O’Brien, Linnea Gwiazda

Composer: Will Meadows

Editor: Arlein Wharf-Garcia

Director of Photography: Robert Riendeau

Production Designer: Jessica Kish

Choreography: Farouche Collective

WE NO LONGER WAIT FOR THE BARBARIANS

Director: Alain El Sakhawi

Choreographer: QBR Collective – Alain El Sakhawi, Valeria Zampardi, Fernando Roldan Ferrer

Cinematographer: Alain El Sakhawi

Composer / Sound designer: Kevin Tourné, Michele Musarra, Daniel Melingo

Photo: Alain El Sakhawi

Production company: COORPI www.coorpi.org

HOPELESS PORTRAITS / joint portrait

Director: HERTZ HAUS (Magdalena Kowala, Natalia Murawska, Joanna Woźna, Anna Zglenicka)

Cast: Magdalena Kowala, Natalia Murawska, Joanna Woźna, Anna Zglenicka

Producer: HERTZ HAUS, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

hertzhaus.pl

Outopia

Director: Helen Rollins

Writer: Helen Rollins, Adrian Romero

Producer: Johnny Rollins, Peter Rollins, Adrian Romero, Lisa Kruse

Key Cast: Jack Boyle

Cinderella Games

Directed and Choreographed by: Jessica Wright, Morgann Runacre-Temple

Key Cast: Matthew Hawkins, Chihiro Kawasaki, Alexandra Blue, Noni Couell, Kate Hartley-Stevens